Atxikimendua: gizabanako baten eta atxikimendu-figura baten (oro har, zaintzailearen) arteko elkartasuna edo lotura adierazten du.
Atxikimendu teoriaren aitak, John Bowlbyk, haurraren “oinarrizko premia” gisa sailkatu zuen, izan ere, erreferentziazko heldu batekiko atxikimenduak edo loturak segurtasuna eskaintzen dio bere garapenean aurrera egin ahal izateko.
Rafael Cristobalek atxikimendu honen garrantzia ezagutzen du, Konfiantzaren Pedagogiaren sustatzailea da eta gaur egun Nevers Ikastetxeko irakaslegoaren hezitzailea da. Atxikimendua haurraren bizitzako funtsezko une gisa jorratzen du eta “giza bizitzaren eta bizitza sozialaren instintu nagusitzat” hartzen du. Sen horrek, ondo eraikita, haurraren garapen positiboa eta konfiantzazkoa ahalbidetuko du, behar bezala ezartzen ez bada aldiz, defizitak eragin ditzake haurraren nortasuna osatzen duten gainerako senak eraikitzerakoan, eta jokabide-arazo larriak eragin ditzake.
Baina zertaz ari gara atxikimendu egokia edo atxikimendu desegokia ezartzeaz hitz egiten dugunean?
Haurtzaroan bizitako esperientziek aztarna sakona uzten digute, ia ezabaezina, eta une baliotsu horretan haurraren eta gurasoen edo erreferentziazko figuren arteko atxikimendu-harremanak oso garrantzitsuak dira.
Haurra jaiotzen denetik edo haurra hazteko ardura izango duten pertsonekin harremanetan jartzen denetik, haurrak lotura afektiboak ezartzen ditu helduarekin. Hilabeteak igaro ahala, lotura hori, hasieran primitiboa, gero eta konplexuagoa eta sozialagoa bihurtzen da, eta zazpigarren hilabetearen inguruan, haurra heldu horrekin edo helduekin maiteminduko da eta lotura sendoa sortuko du.
Haurraren eta atxikimendu-figuraren arteko harremana afektibitate- eta maitasun-testuinguru batean kokatuta dagoenean, haurrak hainbat modutan erantzuten dio irudi horri; bilatu egiten du, irribarre egiten dio, negar egiten du banantze bat dagoenean, kontsolatu egiten da besoetan hartzen duenean, etab. Haurrak benetako maitasuna sentitzen du hainbeste lasaitzen duen eta behar duen guztietan babesleku seguru bat eskaintzen dion heldu horrekiko. Pixkanaka, irudi batekin edo gehiagorekin atxikimendu segurua (*) duen haur honek mundua bere kabuz deskubritu dezakeela sentitzen du, badakielako, behar duenean, bere atxikimendu-irudia hor egongo dela, laguntzeko eta babesteko prest. Horrela, aurkikuntza eta ikaskuntza berrietan murgilduko da, bere buruarengan eta zaintzen duten pertsonengan konfiantza izanez. Eta, heldu baten mendeko izaki bihurtu ordez, “esploratzaile ausarta bihurtuko da”, emozionalki orekatua eta segurua bere ingurunearekin harremanak ezartzeko.
Zer gertatzen da atxikimendu-figurarekin lotura ona sortzen ez denean edo lotura hori hausten denean?
Haurraren eta haren atxikimendu-figuraren arteko loturaren kalitatearen arabera haurrak bere buruarekiko eta inguruarekiko segurtasun handiagoa edo txikiagoa izango du, baina, zoritxarrez, eragozpen batzuk ekarriko ditu, etorkizunean patologiaren bat eragin dezaketenak.
Guraso batzuek haurraren deiari anbibalentziaz eta konstantziarik gabe erantzuten diotenean, maitasuna ematen ez diotenean, eta ondorioz, behar duen segurtasuna ematen ez diotenean edo arduragabekeriaz jokatzen dutenean, haurrak beldurrarekin erreakzionatzen du, larritasunarekin, antsietatearekin, mesfidantzarekin, amorruarekin, etab. Emozionalki segurtasunik ez duten haurrak dira, eta zailtasunak izan ditzakete beren ingurunea esploratzeko, eta ondorioz, besteekin sozializatzeko edo gutxi baloratuta sentitzeko, ziurtasunik ez izateko edo bestearekiko tratuan oldarkortasuna erakusteko.
*John Bowlby psikiatra eta psikoanalistak, Atxikimenduaren Teoriaren sortzaileak, atxikimendu-eredu desberdinak ezarri zituen haurraren eta bere zaintzailearen arteko loturaren kalitatearen arabera. Kasu honetan, atxikimendu seguruak atxikimendu osasuntsuari egiten dio erreferentzia, adingabeari oreka emozionalarekin eta bere atxikimendu-irudian duen segurtasunarekin heltzeko aukera ematen baitio.
